آبله مرغان چیست؟
آبله مرغان یک بیماری ویروسی است که توسط ویروس واریسلا زوستر ایجاد می‌شود.
شیوع آن چقدر است؟
در کشورهایی که درآنها واکسیناسیون آبله مرغان انجام نمی‌شود، 90 درصد کودکان تا سن ده سالگی مبتلا می‌شوند. 98 درصد بزرگسالان آنتی بادی علیه آبله مرغان را دارند، که نشان می‌دهد در گذشته به این بیماری مبتلا شده‌اند. بیشتر در زمستان و بهار رخ می‌دهد.
بیماری از چه طریقی منتقل می‌شود؟
راه اصلی انتقال بیماری از طریق قطرک های تنفسی (از طریق عطسه و سرفه) است. تماس مستقیم با ضایعات فرد مبتلا نیز می‌تواند باعث انتقال بیماری شود. دوره کمون بیماری 11 تا 20 روز است. آبله مرغان شدیدا مسری است. در80 تا 90 درصد موارد، اعضای خانواده ای که قبلا مبتلا نشده‌اند، مبتلا می‌شوند. بیماری از یک تا دو روز قبل ایجاد ضایعات تا وقتی که ضایعات خشک شوند، قابل سرایت است. یک بار ابتلا ایمنی کامل ایجاد می‌کند. اما برخی افراد به ندرت ممکن است بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شوند.
علائم آن چیست؟
ابتدا تب خفیف، بی حالی، بی‌اشتهایی، سردرد و درد عضلانی رخ می‌دهد. بعد از 1 تا 2 روز ضایعات خارش دار از سر و صورت و تنه شروع می‌شوند. به فاصله چند ساعت به اندام‌ها گسترش می‌یابند. مخاط دهان معمولا درگیر می‌شود. مخاط پلک و ناحیه تناسلی هم ممکن است درگیر شود. دست و پا معمولا درگیر نمی‌شوند. ابتدا بثورات قرمز رنگ ایجاد می‌شوند. این بثورات به تدریج حاوی مایع روشن می‌گردند. بعد یکی دو روز مایع به تدریج کدر می‌شود. سپس در عرض دو روز خشک می‌شوند و دلمه می‌بندند. سپس ضایعات جدید تشکیل می‌شوند. ضایعات در مراحل مختلف تکامل همزمان دیده می‌شوند. ضایعات معمولا در عرض 7 تا 10 روز التیام می‌یابند. معمولا بیماری در کودکان سالم، خود محدود شونده و خفیف است. این بیماری در نوجوانان و بزرگسالان شدیدتر از کودکان است. تعداد ضایعات پوستی در بزرگسالان بیشتر است. احتمال درگیری ارگان های داخلی و عوارض در بزرگسالان افزایش می‌یابد.
عارضه آبله مرغان چیست؟
احتمال ایجاد عوارض در شیرخواران، نوجوانان، بزرگسالان، خانم های حامله و افراد مبتلا به نقص ایمنی ( افراد مبتلا به ایدز یا سرطان، افرادی که پیوند انجام داده‌اند، افرادی که شیمی درمانی، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یا کورتون دریافت می‌کنند) بیشتر است. شایع‌ترین عارضه بیماری، عفونت باکتریال ثانویه و اسکار است. خاراندن باعث خراشیدگی پوست و ایجاد عفونت باکتریال می‌شود. عفونت ریه وخیم‌ترین عارضه آبله مرغان است و اغلب بالغین را گرفتار می‌کند. معمولا چند روز بعد از شروع بیماری با علایم تنگی نفس، سرفه و تند شدن تنفس و تب ظاهر می‌شود و ممکن است باعث نارسایی تنفسی شود. عوارض دیگر شامل عفونت مغز یا پرده‌های مغزی، کاهش تعداد پلاکت، هپاتیت، درگیری کلیه، التهاب عصب بینایی، التهاب قرنیه، درگیری قلب، التهاب مفصل، التهاب پانکراس، درگیری بیضه و واسکولیت، کم آبی بدن و عفونت خون هستند که با شیوع کم ممکن است رخ دهد.
اگر خانم حامله به آبله مرغان مبتلا شود چه عارضه ای دارد؟
ابتلای خانم باردار در 20 هفته اول بارداری در 2 درصد موارد ممکن است باعث ایجاد ناهنجاری در جنین شود. اگر مادر 5 روز قبل تا دو روز بعد از زایمان دچار آبله مرغان شود، نوزاد ممکن است مبتلا به آبله مرغان شدید شود.
اگر افراد مبتلا به نقص ایمنی به آبله مرغان مبتلا شوند چه عارضه ای دارد؟
در افراد مبتلا به نقص ایمنی، آبله مرغان ممکن است خیلی شدید و پر عارضه باشد و ریه و کبد و مغز درگیر شود.
ارتباط زونا با آبله مرغان چیست؟
بعد از پایان بیماری، ویروس در گانگلیون های عصبی به حالت نهفته باقی می‌ماند و می‌تواند بعدها در بزرگسالی فعال شده و باعث بیماری زونا شود.
آبله مرغان چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک تنها با نگاه کردن به ضایعات و پرسیدن چند سوال می‌تواند آبله مرغان را تشخیص دهد و نیاز به هیچگونه آزمایشی نیست.
تشخیص افتراقی‌های آبله مرغان چیست؟
در موارد نادر ممکن است آبله مرغان با گال و یا نیش حشرات، واکنش دارویی و عفونتهای ویروسی دیگر اشتباه شود.
درمان آبله مرغان چیست؟
در کودکان با ایمنی سالم می‌توان از درمان علامتی استفاده کرد. برای کنترل تب و درد می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید. از مصرف مسکن‌های ضدالتهاب مانند ایبوپروفن و همچنین مصرف آسپرین اجتناب کنید. برای کنترل خارش از داروهای آنتی هیستامین و لوسیون کالامین استفاده کنید. ناخن‌های خود را کوتاه نگه دارید و از خاراندن بپرهیزید. خاراندن ضایعات شما را در معرض خطر عفونت باکتریایی قرار می‌دهد و همچنین می‌تواند باعث برجای ماندن محل ضایعات و ایجاد اسکار شود. لباس گشاد و نخی بپوشید. اتاق را خنک نگه دارید. گرما و تعریق باعث افزایش خارش می‌شود. روزانه با آب ولرم دوش بگیرید و از صابون های آنتی باکتریال برای شستشو استفاده کنید. آب زیاد بنوشید. داروی اختصاصی ضد ویروس شامل آسیکلویر و والاسیکلوویراست. اگر در 3 روز اول ابتلا تجویز شود، شدت و مدت بیماری را کاهش می‌دهد. داروی اختصاصی ضد ویروس برای همه نوجوانان و بزرگسالان مبتلا تجویز می‌شود. برای کودکانی که بیماری های مزمن پوستی و ریوی دارند، کودکانی که باید به طور طولانی مدت آسپرین یا اسپری کورتون مصرف کنند و یا به طور متناوب کورتون خوراکی مصرف کنند، تجویز می‌شود. برای افراد مبتلا به نقص ایمنی درمان تزریقی تجویز می‌شود.
اگر افراد در معرض خطر با فرد مبتلا مواجهه پیدا کنند، برای پیشگیری از ابتلا چه کاری می‌توانند انجام دهند؟
برای افراد در معرض خطر بالا، در مدت 4 روز از مواجهه با فرد مبتلا، برای پیشگیری ایمونوگلوبولین واریسلا زوستر به صورت عضلانی یا ایمونوگلوبولین وریدی ( (IVIG تجویز می‌شود. افراد در معرض خطر بالا عبارتند از: زنان بارداری که قبلا به آبله مرغان مبتلا نشده‌اند، افراد مبتلا به نقص ایمنی و نوزادانی که مادرشان از 5 روز قبل زایمان تا دو روز بعد زایمان مبتلا به آبله مرغان شده‌اند. یک روش دیگر پیشگیری مصرف آسیکلویر به مدت یک هفته در مدت 7 تا 10 روز از مواجهه است. یک روش دیگر پیشگیری تزریق واکسن در مدت 72 تا 120 ساعت از مواجهه است. که در افرادی که ایمنی سالم دارند و در سن بالای یک سال و زنان غیرحامله قابل استفاده است.
آیا جداسازی فرد مبتلا از بقیه لازم است؟
جداسازی بیمار مبتلا به آبله مرغان تا خشک شدن ضایعات (7 تا 10 روز) لازم است. و بیمار باید از حضور در مدرسه و محیط کار اجتناب کند.
واکسن آبله مرغان
واکسیناسیون بهترین راه پیشگیری از بیماری است. طبق تحقیقات حدود ۹0 درصد از افراد که دو دوز واکسن را دریافت نموده‌اند، در برابر بیماری ایمن شده اند. افرادی که واکسن می‌زنند بازهم ممکن است به بیماری مبتلا شوند ولی بیماریشان خیلی خفیف و کوتاه مدت خواهد بود. برای کودکان دو نوبت واکسن ( اولین نوبت در سن ۱۲ تا ۱۵ ماهگی و دومین نوبت در سن ۴ تا ۶ سالگی) توصیه می‌شود. بروز و شدت هم آبله مرغان و هم زونا در افرادی که واکسینه شده‌اند، کاهش می‌یابد.
چه افرادی نباید واکسن آبله مرغان بزنند؟
چون واکسن دارای ویروس زنده است، در زنان باردار و افراد مبتلا به نقص سیستم ایمنی (بدخیمی خون، ایدز، مصرف داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی مثل پردنیزولون و داروهای آنتی TNFα ) نباید استفاده شود. به طور کلی عوارض جانبی واکسن خفیف و شامل قرمزی، درد، تورم و به ندرت، برجستگی‌های کوچک در محل تزریق است.
