شپش سر چیست؟
شپش سر امروزه بسیار شایع است. ابتلا به شپش سر باعث نگرانی و اضطراب زیاد میشود. همه سنین، نژادها و طبقات اجتماعی-اقتصادی ممکن است مبتلا شوند. تفاوتی بین موهای تمیز یا کثیف، کوتاه یا بلند از نظر ابتلا وجود ندارد. ابتلا به معنی عدم رعایت بهداشت نیست و نباید موجب شرمندگی شود. در دختران 3 تا 11 سال شایع‌تر است. در نتیجه در مهد کودک‌ها و دبستان‌ها شایع‌تر است. شپش سر حشره‌ای بدون بال به اندازه 3-2 میلی‌متر است. رنگش خاکستری است و 6 پا دارد. توانایی پرواز یا جهیدن ندارد. به درون پوست سر نفوذ نمی‌کند. توانایی چسبیدن به مو را دارد. مکنده خون است. و هر 4 تا 6 ساعت از خون انسان تغذیه می‌کند.
چرخه زندگی شپش چگونه است؟
شپش بالغ دو نوع نر و ماده دارد. نوع ماده بالغ حدوداً یک ماه عمر می‌کند. و هر روز 10-5 تخم می‌گذارد. تخم‌ها را معمولا در 1 سانتی‌متری نزدیک کف سر روی ساقه مو می‌چسباند. تخم شپش (رشک) 0.8 میلی‌متر طول دارد و توسط ماده پروتئینی به طور مایل به ساقه مو می‌چسبد. تخم زنده برنزه تا قهوه‌ای و تخم خالی شفاف تا سفید است. پس از 10 روز، لارو از تخم بیرون می‌آید و طی 3 بار پوسته ریزی بعد از ٧ روز به شپش بالغ تبدیل میشود.
دور از بدن انسان شپش چقدر زنده می‌ماند؟
شپش اگر روی سر نباشد و نتواند از خون سر تغذیه کند بیش از 36 ساعت زنده نمی‌ماند. اما در دما و رطوبت مناسب تخم‌ها زنده می‌مانند و لاروها 10 روز بعد از تخم خارج می‌شوند.
شپش سر از چه طریقی منتقل میشود؟
شپش سر از انسان به انسان منتقل میشود. انتقال از طریق تماس مستقیم موی سر با موی آلوده یا از طریق تماس با اشیاء آلوده نظیر حوله، شانه، برس سر، کلاه، روسری، متکا و لباس‌های خواب و … صورت می‌گیرد. این اشیا اگر به طور مشترک مورد استفاده قرار گیرند و یا اینکه در یک جا بر روی هم قرار داده شوند می‌توانند باعث انتقال شپش شوند. صندلی‌های سالن‌های اجتماعات، کلاس‌ها، وسایل نقلیه عمومی و کمدهای لباس حمام‌های عمومی و استخرها و … نیز در انتقال این حشره نقش دارند.
علایم ابتلا چیست؟
فاصله زمانی ابتلا و شروع علایم در ابتلای اول 2 تا 6 هفته و در ابتلای مجدد 1 تا 2 روز است. شپش پوست را سوراخ می‌کند و بزاق خویش را در زیر پوست تزریق می‌کند و خون را می‌مکد. سپس مواد زائد خویش را دفع می‌کند. نفوذ مواد زائد و بزاق به زیر پوست منجر به ایجاد برآمدگی قرمز رنگ خارش داری می‌گردد. خارش در ناحیه سر و پشت گوش و قاعده گردن از علایم ابتلا است. به دنبال خاراندن زیاد پوست و تاخیر در شروع درمان ممکن است عفونت‌های ثانویه باکتریال مثل زرد زخم ایجاد شود. بعضی افراد حامل بدون علامت هستند و باعث انتقال بیماری به دیگران می‌شوند. برای تشخیص قطعی دیدن تخم یا حشره لازم است.
درمان چیست؟
هیچ دارویی به طورکامل تخم را از بین نمی‌برد و درمان‌هایی که وجود دارند بر روی حشره اثر می‌گذارند. با درمان نخست، شپشها از بین می‌روند. اما تا 10 روز بعد تخم‌ها باز می‌شوند و لاروها خارج می‌شوند. در نتیجه توصیه میشود درمان یک هفته تا ده روز بعد تکرار شود.
تخم‌ها مخصوصا تخم‌هایی که در فاصله حدود یک سانتی‌متر از کف سر قرار دارند، باید جدا شوند. با استفاده ازمخلوط آب و سرکه و با استفاده از شانه دندانه ریز می‌توان تخم شپش را جدا کرد. جدا کردن دستی رشک و کوتاه کردن مو هم کمک کننده است. امروزه با وجود درمانهای موجود دیگر تراشیدن موی سر توصیه نمیشود.
تمام موارد تماس احتمالی باید معاینه شوند و در صورت ابتلا درمان شوند، در غیر اینصورت همیشه احتمال ابتلای مجدد وجود خواهد داشت. به عنوان مثال اگر یک مورد ابتلا در مدرسه یا مهد کودک شناسایی شد، همه هم‌کلاسی‌ها باید معاینه و همزمان درمان شوند.
آیا وجود تخم به تنهایی بدون داشتن علایم و بدون مشاهده شپش زنده نیاز به درمان دارد؟
به عنوان یک قاعده کلی، اگر در فاصله کمتر از 4 سانتی‌متری پوست سر، تخم شپش دیده نشود، بیماری درمان شده تلقی میشود و تخم موجود روی موها با فاصله بیش از 4 سانتی‌متر از پوست سر، اهمیتی از نظر انتقال بیماری ندارند.
علل ناموفق بودن درمان چیست؟ چرا برخی بیماران علی رغم اینکه چندین نوبت درمان دریافت کرده‌اند ولی همچنان درگیر هستند و شپش آنها ریشه کن نمیشود؟
ممکن است از اول تشخیص اشتباه بوده باشد. کست مو و شوره ممکن است با شپش اشتباه شود. ممکن است نحوه استفاده از دارو درست نباشد و دارو هفته بعد تکرار نشده باشد. ممکن است تخم‌های زنده کامل برداشته نشده باشد. ممکن است اطرافیان فرد، مبتلا باشند و باعث انتقال مجدد بیماری به فرد شوند. در موارد نادر ممکن است مقاومت دارویی وجود داشته باشد.
چگونه می‌توان از ابتلا پیشگیری کرد؟
آموزش مربیان و معلمان در مهدکودک‌ها و مدارس نقش مهمی در پیشگیری دارد. مربیان باید با علایم شپش آشنا شوند. معاینه دوره‌ای کودکان در مهدکودک‌ها و مدارس لازم است. در صورت وجود یک مورد ابتلا بقیه هم‌کلاسی‌ها باید معاینه شوند. و فرد مبتلا برای درمان به پزشک متخصص پوست ارجاع شود. به کودک و خانواده‌اش در مورد قابل درمان بودن بیماری اطمینان داده شود و از ایجاد اضطراب مضاعف پرهیز شود. نباید طوری رفتار شود که کودک مبتلا دچار احساس شرمندگی و اضطراب شود. لزومی به منع کردن کودک از رفتن به مدرسه و مهدکودک وجود ندارد. تشخیص و درمان به موقع بیماران از انتقال بیماری به دیگران جلوگیری می‌کند. به کودکان آموزش داده شود که هر کس باید از وسایل شخصی خود استفاده کند. لباس‌های خود را داخل کاور قرار دهند و از قرار دادن لباس‌هایشان به طور مستقیم در جالباسی و قفسه‌های لباس پرهیز کنند.
رعایت بهداشت فردی شامل استحمام مرتب و منظم، شانه کردن موهای سر در روز به دفعات متعدد، تمیز کردن و شستشوی منظم برس و شانه و لباس‌ها، روسری و کلاه و دیگر وسایل شخصی لازم است.
آرایشگاه‌ها یکی از مکان‌هایی هستند که در انتقال این حشره نقش دارند. آموزش پرسنل آرایشگاها و آشنایی آنها با علایم بیماری و راه‌های جلوگیری از انتقال آن لازم است. از آنجایی که برس و حوله آلوده باعث انتقال حشره میشود، در آرایشگاه‌ها باید از برس و حوله شخصی استفاده کنید. در باشگاه‌های ورزشی و استخرها از قرار دادن مستقیم لباس‌ها در قفسه‌ها اجتناب کنید و حتما از کاور استفاده کنید.
شپش بدن چیست؟
شبیه شپش سر اما بزرگ‌تر است. سایز آن 2 تا 5/4 میلی‌متر است. این شپش عمدتاً در مکان‌هایی با جمعیت زیاد و با وضعیت بهداشتی نابسامان و یا در جوامع فقیر و در مواقع بروز بحران‌ها و بلایا دیده میشود. علاوه بر مواجهه با شپش بدن، عدم توانایی در شستن و تعویض لباس‌ها برای ابتلا ضروری است. شپش بدن می‌تواند ناقل چند بیماری از جمله تیفوس اپیدمیک، تب راجعه، تب خندق، اندوکاردیت و باسیلری انژیوماتوز باشد.
زیستگاه اصلی شپش بدن درز و چین لباس‌ها است. این انگل لباس را فقط برای مکیدن خون میزبانش ترک می‌کند. از این رو به آن شپش لباس هم می‌گویند. تخم‌گذاری بر روی رشته‌های پارچه و درز لباس صورت می‌گیرد وتخم روی پوست دیده نمیشود. انتقال شپش بدن توسط پوشیدن لباس زیر دیگران، استفاده از ملحفه و رختخواب مشترک و حوله صورت می‌گیرد. به علاوه صندلی وسائل نقلیه عمومی و سالن‌ها نیز ممکن است باعث انتقال شوند. شپش بدن دور از بدن میزبان، بیش از 10 روز قادر به زنده ماندن نیست. بسیار پرتحرک است و می‌تواند از تن و لباس میزبان خارج و میزبان دیگری را برای خود برگزیند.
علایم بالینی شپش بدن چیست؟
خارش در ناحیه پشت، شانه، گردن و کمر علامت این بیماری است.
درمان آن چیست؟
لباس‌ها، ملحفه‌ها در کیسه‌های پلاستیکی مهر و موم کرده و بسوزانید. اگر سوزاندن امکان پذیر نبود، آنها را در ماشین رختشویی و خشک شویی با حرارت بالا بشورید. و یا به مدت نیم ساعت در حرارت بیش از 60 درجه سانتی‌گراد بشورید و اتو کنید. درز مبلمان نیز باید اتو شود. از مواجهه با لوازم آلوده تا 2 هفته اجتناب کنید. در شرایط خاص مثل بحران‌ها و … پودر پاشی مثل پودر گاما بنزن توصیه میشود.
شپش عانه چیست؟
در همه طبقات اجمتماعی اقتصادی و فرهنگ‌ها دیده میشود. بیشتر در افراد 15 تا 40 سال و بیشتر در مردان هم جنس بازدیده میشود. یک بیماری مقاربتی محسوب میشود. گاه افرادی که رابطه جنسی نداشتند از طریق لباس و حوله یا ملحفه آلوده مبتلا می‌شوند.
طول آن 1 میلی‌متر است. از شپش سر کوتاه‌تر و پهن‌تر است. دور از بدن انسان شپش بیش از 36 ساعت زنده نمی‌ماند. در دما و رطوبت مناسب تخم‌ها زنده می‌مانند و لاروها ده روز بعد از تخم خارج می‌شوند.
علایم بالینی آن چیست؟
خارش در ناحیه عانه علامت ابتلا است. علاوه بر موهای ناحیه عانه، موهای ناحیه سر، ابرو، مژه، ریش و سبیل، زیر بغل و دور مقعد هم ممکن است درگیر شود.
خارش بیشتر در عصر و شب ایجاد میشود. این شپش با تزریق ماده انعقادی در زیر پوست باعث بروز نقاط آبی رنگ بر روی پوست محل گزش میشود که عمدتاً در ناحیه عانه، اطراف ناف و باسن و اطراف چشم دیده می‌شوند. شپش عانه بصورت خال‌های سیاه رنگ در قاعده موها و رشک بصورت خال‌های سفید رنگ در قاعده مو دیده میشود. احتمال بیماری‌های مقاربتی همزمان را هم باید مد نظر قرار داد.
درمان آن چیست؟
درمان ضد شپش تحت نظر پزشک دو بار به فاصله یک هفته توصیه میشود.
سلام من میخوام این شپش ها از سرم برن چطورامکانش هست بعضی وقتا کمر و گردنم میخواره یعنی شپش بدنم دارم میشه یه کمکی بکنین بگین
حضوری برای ویزیت مراجعه کنید.
سلام دوست من هفته پیش منو دید، تماسی نداشتیم ولی بغلش کرده بودم. بعد مشخص شد که اون روز شپش داشته، من امروز بعد از یک هفته رقتم دکتر و گفتن که چیزی دیده نمیشه ولی حشره کش و شامپو دادن که دوروز استفاده کنیم من و مادرم. میخواستم بدونم دو روز کافیه؟ و اینکه دوباره نیازی به ویزیت نیست؟
اگر در معاینه توسط پزشک تخم شپش دیده نشده نیازی به نگرانی نیست
سلام تخم شپش روی مو چه مدت میمونه ممکنه از یه ماه قبل مونده باشه ولی تبدیل به شپش نشده باشه
بعد از 10 روز لارو از تخم بیرون می آید
سلام من الان چن ماهی هست شپش دارم چطور میتونم درمان کنم
همه درمان های خانگی را انجام دادم
اگر به درمانهای معمول با شامپوهای ضد شپش جواب ندادید به پزشک مراجعه کنید
سلام من پارسال شپش گرفتم از چون وسواس داشتم در کمدلباسا ورختخواب بستم و باز نکردم می خواستم بدونم تخم شپش چه مدت زنده می ماند وایا اگر لباس شپش دارد به بدنه لباس شویی بخورد به بدنه ودر لباس شویی ایا تخم شپش روی در یا بدنه ان می چسبد ایا بعد از یک سال احتمال این که تخم شپش روی رختخواب بماند وزنده باشد هست
10 روز زنده میمونه
سلام ایا با وجود درمان شپش و تخم ان در سر اگه رشک مرده در سر بماند ایا دوباره تکثیر میشود
نه رشک مرده تکثیر نمیشود
اگر تخم شپش در درز لباسی باشد ایا از ان جدا میشود و به فرش میرسد؟
بله تخم شپش ممکنه روی فرش و مبل بیفته
سلام من خیلی سرم شپش گرفته هفتهی یه بار سس سفید می زنم این تا ثیر دارد
سس تاثیری در درمان ندارد
سلام من دخترم 6سالشه یک ماهه شپش زده به موهاش دارم مراحل درمانو انجام میدم یعنی میشه برای همیشه ازشراین شپشها درامان باشیم
بله در مدت یک هفته بعد از درمان بهبودی حاصل می شود
سلام من چند ماهی هست روی موهام چیزی شبیه ب شوره ب موم چسبیده وجدان میشه تا حالا شپش ندیدم روی موهام فقط همین رشک هاهستن منو اذیت میکنم چکارکنم
جهت معاینه مراجعه کنید