کاربرد
ایزوترتینوئین از گروه رتینوئیدها و از مشتقات ویتامین آ است. با نام‌های تجاری مختلف از جمله راکوتان، آکوتان، ایزوترتینوئین هگزال، نرم اسکین، آکنوترن در بازار دارویی ایران موجود است. کاربرد اصلی آن درمان آکنه شدید ندولوکیستیک یا آکنه مقاوم و اسکار گذار است. برای درمان آکنه روزاسه و اختلالات مرتبط با آکنه نیز استفاده می‌شود.
مکانیسم اثر
ایزوترتینوئین روی رشد و تمایز سلول‌ها اثر می‌گذارد. به طور قابل توجه باعث کاهش تولید چربی پوست (سبوم) می‌شود. ایجاد کومدون و کلونیزاسیون باکتری پروپیونی باکتریوم آکنس را کاهش می‌دهد. این دارو روی جای جوش و اسکار اثری ندارد. 6 ماه بعد از اتمام دوره درمان با این دارو می‌توان برای درمان جای جوش اقدام کرد.
چه مدت زمانی طول می‌کشد تا دارو تأثیر کند؟
میزان پاسخ بستگی به دوز تجویز شده دارد. معمولا یک تا سه ماه طول می‌کشد اثر مفید دارو روی جوش ظاهر شود. دربرخی بیماران ممکن است جوش‌ها در ماه اول شروع دارو بدتر شوند. برای کاهش عوارض و تحمل بهتر دارو، در ماه اول دارو با دوز کم شروع می‌شود.
دوره درمان چقدر است؟
طول مدت مصرف دارو بستگی به وزن بیمار و دوز تجویز شده دارد. اغلب 6 تا 8 ماه طول می کشد. مصرف دوز تجمعی حداقل 120 میلی گرم دارو به ازای هر کیلوگرم وزن بدن احتمال عود را بعد از قطع دارو کاهش می دهد . چند ماه بعد از قطع دارو اثر مفید درمانی ادامه خواهد داشت. یک سوم بیماران نیاز به تجویز دوره دوم ایزوترتینوئین خواهند داشت. حداقل فاصله تجویز دوره دوم از دوره اول 3 ماه است. نوجوانان زیر ۱۶ سال مبتلا به جوش شدید، افراد مبتلا به اختلال هورمونی و زنان مبتلا به آکنه با شدت متوسط ممکن است نیاز به مصرف دوره های متعدد ایزوترتینوئین داشته باشند.
برای شروع راکوتان چه کاری باید انجام دهیم؟
دارو حتما باید تحت نظر پزشک متخصص مصرف شود. از مصرف خودسرانه دارو بدون آزمایش پرهیز کنید. قبل از شروع دارو، آزمایش خون (بویژه آزمایش کبد و چربی خون ) لازم است. در مورد خانم‌ها انجام تست حاملگی و اطمینان کامل از عدم بارداری الزامی است. آزمایشات طبق نظر پزشک در مدت درمان تکرار خواهد شد.
بهترین زمان مصرف دارو چه زمانی است؟
کپسول راکوتان بهتر است همراه با غذای اصلی مصرف شود زیرا جذب بهتری دارد.
مهمترین و جدی ترین عارضه
این دارو جزء گروه X است و در طی بارداری ممنوع است. برای جنین بسیار مضر است. خانم‌های متأهل در حین مصرف دارو و تا یک ماه بعد از قطع آن باید همزمان از دو روش برای جلوگیری از بارداری استفاده کنند. کاندوم و قرص جلوگیری همزمان باید استفاده شود.
آیا مردهایی که قصد بچه دار شدن دارند و در طی مدت حاملگی همسر می‌توانند از این دارو استفاده کنند ؟
ممنوعیتی برای استفاده از این دارو در مردان در زمان اقدام برای بچه دار شدن و طی حاملگی همسر وجود ندارد.
آیا ایزوترتینوئین باعث ناباروری می‌شود؟
ایزوترتینوئین داروی هورمونی نمی‌باشد. هیچ تأثیری روی باروری ندارد و باعث ناباروری و مشکلات تخمدانی و رحمی نمی‌شود. خانم‌ها یک ماه بعد از قطع دارو بدون نگرانی می‌توانند اقدام به بارداری کنند.
عوارض شایع
راکوتان باعث خشکی پوست و مخاط می‌شود. شایع‌ترین عارضه آن خشکی لب‌ها است. بیماران باید به طور مکرر از مرطوب کننده و بوم‌های لب برای درمان خشکی لب استفاده کنند. علاوه بر لب‌ها، چشم و مخاط بینی نیز ممکن است خشک شود. برای درمان خشکی چشم استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی توصیه می‌شود. در طی درمان نباید از لنز چشمی استفاده شود زیرا به خاطر خشکی چشم ممکن است لنز باعث خراش قرنیه شود. خشکی مخاط بینی ممکن است منجر به ایجاد خونریزی از بینی شود. برای مرطوب کردن مخاط بینی می‌توان از قطره‌های آب نمکی بینی و ویتامین A چشمی استفاده کرد. برای درمان خشکی پوست بدن می‌توان از مرطوب کننده استفاده کرد. دقت کنید برای صورت از مرطوب کننده فاقد چربی استفاده کنید. استفاده از راکوتان باعث حساس شدن پوست به آفتاب می‌شود. هنگام خارج شدت از خانه از ضد آفتاب فاقد چربی، کلاه لبه دار و عینک آفتابی استفاده کنید.
عوارض ناشایع
سایر عوارض کمتر شایع راکوتان سردرد خفیف، درد عضلانی و مفصلی، خستگی و ریزش مو است .این عوارض با کاهش دوز برطرف می‌شوند و نگران کننده نیستند.
عوارض نادر
مطالعات نشان داده که این دارو به طور قابل توجه باعث بهبود اعتماد به نفس و کاهش اضطراب و افسردگی مبتلایان به آکنه شده است. اما اگر در طی مصرف دارو دچار تغییرات خلق و خو و افسردگی و افکار خودکشی شدید، دارو را قطع کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر دچار سردردهای شدید و طولانی مدت یا درد شدید شکمی، اسهال و تهوع و استفراغ شدید، دارو را قطع کنید و با پزشک خود تماس بگیرید.
تغییرات آزمایشگاهی
در 20 تا 50 درصد بیماران سطح تری گلیسیرید و یا کلسترول خون افزایش می‌یابد. با این وجود افزایش زیاد سطح چربی خون ناشایع است. سطح آنزیم‌های کبدی معمولا به طور خفیف و گذرا ممکن است افزایش یابد. افزایش و یا کاهش پلاکت نیز ممکن است رخ دهد. همه این تغییرات با قطع مصرف دارو برطرف می‌شوند. اگر آزمایشات اولیه نرمال است، نیاز به نگرانی در مورد عوارض کبدی و بالا رفتن چربی خون وجود ندارد. فقط تحت نظر پزشک آزمایش کبد و چربی خون را در طی درمان تکرار کنید.
چه داروهایی در حین مصرف کپسول ایزوترتینوئین نباید مصرف کرد؟
اگر داروی دیگری همزمان با مصرف راکوتان مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید .تتراسایکلین، داکسی سایکلین و مینوسیکلین، قرص‌های تقویتی که حاوی ترکیبات ویتامین A هستند نباید همزمان با راکوتان مصرف شوند.
استفاده از داروهای موضعی ضد جوش و لایه بردار و صابون های ضد جوش و اسکراب در حین مصرف راکوتان ممکن است باعث تحریک و التهاب پوستی شود. و خشکی پوست را تشدید کند. از وسایل آرایشی استفاده نکنید چرا که باعث تشدید جوش می‌شوند.
آیا پرهیز غذایی در حین مصرف راکوتان وجود دارد؟
ایزوترتینوئین باعث افزایش چربی خون می‌شود. درنتیجه در طی درمان باید از مصرف غذاهای چرب پرهیز کنید و مصرف کربوهیدرات را کاهش دهید.
آیا کسی که راکوتان مصرف می کند می تواند خون اهداء کند؟
اهدای خون در زمان مصرف دارو و تا یک ماه بعد از قطع آن ممنوع است زیرا در صورتی که خون شما به فرد حامله زده شود داروی موجود در خون باعث آسیب به جنین می شود.
آیا مصرف الکل با مصرف راکوتان تداخل دارد؟
آسیب کبدی در مصرف همزمان دارو و الکل افزایش می یابد. بهتر است در مدت درمان از مصرف الکل اجتناب نکنید.
در طی دوره درمان می توان اقدامات زیبایی انجام داد؟
انجام لیزر موهای زائد، تزریق بوتاکس، ژل و چربی در حین مصرف ایزوترتینوئین بلامانع است.
میکرودرم ابریژن، آر اف فرکشنال، پیلینگ، لیزر Co2 فرکشنال، جراحی زیبایی بینی و عمل لیزیک چشم در طی مصرف و حداقل تا 3 تا 6 ماه بعد از قطع مصرف راکوتان نباید انجام شوند.
من حدودا یک هفته ست که لیزر co2 فرکشنال انجام دادم و هنوز پوستم قرمزه ولی پزشکم برام نورم ایزوترتینوئین تجویز کردن، باعث ایجاد اسکار جای لیزر نمیشه؟
مصرف ایزوترتینوئین با دوز پایین هم زمان با لیزر فرکشنال بر اساس رفرنسهای جدید بلامانع است
سلام، قطع مصرف راکوتان عوارضی برای پوست داره؟
خیر عوارضی ندارد