ملاسما چیست؟
ملاسما یا لک حاملگی یا کلاسما جز لک‌های شایع پوست است. لک های تیره، قرینه با حاشیه نامنظمی هستند که اغلب روی صورت ایجاد می‌شوند. در زنان جوان تا میانسال بیشتر دیده می‌شود. در نژاد آسیایی، خاورمیانه ای، آفریقایی و هیسپانیک بیشتر دیده می‌شود. 90 درصد افراد مبتلا به این لک، زن هستند. اگرچه مردان هم می‌توانند مبتلا شوند. نورخورشید، حاملگی و استفاده از داروهای جلوگیری از حاملگی جز عوامل تشدید کننده این لک هستند. نیمی از موارد ملاسما در طی حاملگی شروع می‌شود. 15 تا 50 درصد زنان حامله دچار این لک می‌شوند. استفاده منظم و صحیح از ضدآفتاب در طی حاملگی احتمال ایجاد لک حاملگی را کم می‌کند. فنی توئین، داروهای فوتوتوکسیک و فوتوآلرژیک، کرم های آرایشی، بیماری‌های خود ایمن تیروئید و استرس جز علل تشدید کننده هستند. افراد با پوست تیره بیشتر مبتلا می‌شوند. در افراد با پوست روشن معمولا لک بعد حاملگی کمرنگ می‌شود یا حتی برطرف می‌شود. اما در زنان با پوست تیره پابرجا باقی می‌ماند. 55 تا 64 درصد افراد سابقه فامیلی این نوع لک را دارند. ژنتیک نقش مهمی در مستعد شدن فرد برای این نوع لک دارد. ملاسما ارتباطی با بیماری های کبدی ندارد و خطری برای فرد ایجاد نمی‌کند. اما به طور قابل توجه باعث کاهش اعتماد به نفس فرد شده و زندگی اجتماعی فرد را مختل می‌کند.
لک در چه قسمتی از پوست ایجاد می‌شود؟
شایعترین الگو، درگیری مرکز صورت است که شامل پیشانی، گونه، بینی، لب بالا و چانه است. الگوی بعدی شامل درگیری گونه و بینی است. الگوی سوم شامل درگیری امتداد فک پایین است. با شیوع کمتر ساعد و قسمت بالایی و وسط قفسه سینه درگیر می‌شود.
درمان
مراقبت شدید از نورخورشید و استفاده صحیح از ضدآفتاب و کلاه لبه دار برای موفقیت درمان ضروری است. بهتر است از ضدآفتاب‌های فیزیکی و مینرال بدون موارد شیمیایی استفاده کنید. داروهای جلوگیری از حاملگی در صورت امکان باید قطع شوند. اثرات درمان بسیار آهسته است. معمولا 6 ماه درمان برای ایجاد اثر درمانی رضایت بخش لازم است.
خط اول درمان
خط اول درمان شامل استفاده از کرم های روشن کننده های محتوی هیدروکینون، رتینوئید، آزلائیک اسید، ویتامین ث، کوجیک اسید، بوتیل رزورسینول است. کرم های محتوی هیدروکینون معمولا به مدت 2 تا 4 ماه هر شب استفاده می‌شوند. سپس هفته ای یک تا دو شب استفاده می‌شوند. استفاده طولانی مدت از هیدروکینون یا استفاده با غلظت بالا ممکن است تاثیر معکوس داشته باشد و باعث تیره‌تر شدن پوست و ایجاد اوکرونوز شود. داروهای ضد لک و لایه بردار ممکن است باعث ایجاد درماتیت تماسی تحریکی یا آلرژیک شوند و با ایجاد قرمزی، خارش و تحریک پوست باعث بدتر شدن لک بیمار شوند. در نتیجه در شروع درمان باید کرم در ناحیه ساعد تست شود و در صورت نداشت آلرژی برای صورت استفاده شود. شروع درمان بهتر است به صورت یک شب در میان باشد و بعد از ایجاد تحمل و عدم تحریک و خارش به تدریج داروها هر شب استفاده شوند. قرص تراناگزامیک اسید در موارد مقاوم استفاده می‌شود. در بیمارانی که مستعد ایجاد لخته خون و آمبولی نیستند قابل استفاده است.
خط دوم درمان
به عنوان خط دوم درمان از لایه برداری شیمیایی یا پیلینگ ( گلیکولیک یا سالیسیلیک اسید) هر 4 تا 6 هفته یکبار استفاده می‌شود.
خط سوم درمان
خط سوم درمان شامل لیزر فرکشنال و یا IPL است. این درمان ها تضمین نمی‌کنند که لک عود نخواهد کرد و در برخی موارد لکها به طور کامل کمرنگ نمی‌شوند. پیلینگ و لیزر در یک سوم مبتلایان نتیجه بخش است. در یک سوم موارد تغییری ایجاد نمی‌شود و یک سوم مبتلایان بدنبال پیلینگ و لیزر لک شان تشدید می‌یابد.
درمان نگهدارنده
بعد از این که لک ها کمرنگ شد نیاز به درمان نگهدارنده طولانی مدت است. درمان نگهدارنده شامل استفاده صحیح از ضدآفتاب ترجیحا فیزیکی، استفاده از رتینوئید، AHA، آزلائیک اسید، ویتامین ث و کوجیک اسید است.
