ریزمغذی‌ها شامل ویتامین ها و مواد معدنی می‌باشند و برای حفظ سلامت بدن ضروری هستند. برخی ریز مغذی‌ها به عنوان کوفاکتور آنزیم‌ها عمل می‌کنند. برخی در ساختار هورمون‌ها یا مواد بیوشیمیایی به کار می‌روند. میزان مورد نیاز ریزمغذی‌ها در حد میلی‌گرم یا کمتر می‌باشد.
ویتامین آ (رتینول)
عملکرد ویتامین آ:
ویتامین آ در بینایی، تکامل جنین، رشد، فعالیت سیستم ایمنی، تکثیر و تمایز سلول‌های پوست (کراتینوسیت‌ها، غدد عرق و سباسه) نقش دارد.
منابع طبیعی ویتامین آ:
ویتامین آ در چربی حیوانی، جگر، شیرو سبزیجات برگ سبز وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه ویتامین آ:
0-12 ماه: 500-400 میکروگرم
1-8 سال: 400-300 میکروگرم
9-13 سال: 600 میکروگرم
بیشتر از 14 سال: 900-700 میکروگرم
زنان حامله: 770-750 میکروگرم
زنان شیرده: 1300-1200 میکروگرم
علل کمبود ویتامین آ :
کمبود چربی حیوانی در رژیم غذایی، فقر، اعتیاد به الکل، بی اشتهایی عصبی، رژیم های بی برنامه، سوءجذب چربی باعث کمبود می‌شود.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
فرینودرما ( ضایعات برآمده با توپی کراتوتیک مرکزی در محل مو) در سطوح خارجی اندامها و باسن، خشکی منتشر پوست، موهای تنک و شکننده از علائم کمبود ویتامین آ هستند.
علایم عمومی کمبود:
شب کوری، خشکی چشم، لکه های بیتوت در ملتحمه، نرمی قرینه، افزایش مرگ و میر ناشی از سرخک، مستعد شدن به بیماری‌های عفونی تنفسی و اسهال و افزایش مرگ و میر آنها از علائم کمبود ویتامین آ هستند.
درمان کمبود ویتامین آ :
دوز درمانی کمبود بر اساس شدت اختلال بینایی است.
کمتر از 6 ماه: 50000 واحد به شکل خوراکی در روزهای 1، 2 و 14
6-12 ماه: 100000 واحد به شکل خوراکی در روزهای 1، 2 و 14
کودکان بالای یک سال، مردان، زنان بعد یائسگی: 200000 واحد به شکل خوراکی در روزهای 1، 2 و 14
زنان سن باروری: 10000-5000 واحد روزانه برای 4 هفته یا 25000 واحد هفتگی برای 4 هفته
در صورت نرمی قرنیه دوز درمانی بیشتری لازم است.
ویتامین د
عملکرد ویتامین د:
ویتامین د در عملکرد سیستم ایمنی نقش دارد. به جذب کلسیم و فسفر از روده کمک می‌کند. باعث کاهش تکثیر سلول‌های بدخیم می‌شود.
منابع طبیعی ویتامین د:
تابش اشعه UVB به پوست منبع اصلی تامین ویتامین د بدن می‌باشد. در روغن جگر ماهی، ماهی (سالمون، ماهی خال مخالی)، شیر و ماست غنی شده وجود دارد.
حدود 90 درصد تامین ویتامین د از طریق تابش اشعه UVB و ده درصد از طریق غذا تامین می‌شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه ویتامین د:
0-12 ماه: 400 واحد
1-70 سال: 600 واحد
بیشتر از 71 سال: 800 واحد
علل کمبود ویتامین د:
تغذیه از شیر مادر، پوست خیلی تیره، مواجهه کم با آفتاب، سن بالا، چاقی (BMI بالای 30)، زندگی در مناطق نزدیکتر به قطب‌ها و بیماری‌های منتشر لایه شاخی پوست از علل کمبود ویتامین د هستند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
ممکن است در ریزش مو نقش داشته باشد.
علایم عمومی کمبود:
ضعف عضلات، ریکتز در کودکان و نرمی استخوان در بزرگسالان از علائم کمبود ویتامین د هستند. کمبود ویتامین د احتمالا باعث کاهش ایمنی ذاتی و افزایش بدخیمی های داخلی می‌شود.
درمان کمبود ویتامین د:
در مواردی که سطح 25 هیدروکسی ویتامین د سرم کمتر از 20 نانوگرم در میلی لیتر است، 20000 واحد ویتامین د3 به شکل خوراکی یا 50000 واحد ویتامین د2 به شکل خوراکی هفته ای یکبار به مدت 8 هفته توصیه می‌شود.
ویتامین ای
عملکرد:
ویتامین ای در حفظ تعادل سلولی دخالت دارد. آنتی اکسیدان است. با انعقاد وابسته به ویتامین کا تداخل می‌کند.
منابع طبیعی:
ویتامین ای در اکثر غذاها وجود دارد و کمبود آن نادر است.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 5-4 میکروگرم
1-8 سال: 7-6 میکروگرم
9-13 سال: 11 میکروگرم
بیشتر از 14 سال: 15 میکروگرم
زنان حامله: 15 میکروگرم
زنان شیرده: 19 میکروگرم
علل کمبود ویتامین ای:
کلستاز و نارسایی پانکراس مزمن، سوءجذب طولانی مدت چربی باعث کمبود آن می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
ندارد.
علایم عمومی کمبود:
فلج عضلات چشم، افتادگی پلک، ضعف عضلات، اختلال تعادل، از بین رفتن رفلکس های عصبی، رتینوپاتی پیگمنتاری (بیماری شبکیه) از علائم کمبود ویتامین ای هستند.
درمان کمبود ویتامین ای:
کودکان 300-200 میلی‌گرم خوراکی روزانه، بزرگسالان 1000-800 میلی‌گرم خوراکی روزانه
ویتامین کا
عملکرد:
کا 1: در ساختن فاکتورهای انعقادی در کبد نقش دارد.
کا 2: در تنظیم جایگزینی مواد معدنی مثل کلسیم نقش دارد.
منابع طبیعی:
کا 1: در سبزیجات برگ سبز و روغن‌های گیاهی، لبنیات وجود دارد.
کا 2: توسط باکتری‌های روده بزرگ ساخته می‌شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 2/5-2 میکروگرم
1-8 سال: 55-30 میکروگرم
9-13 سال: 60 میکروگرم
14-18 سال: 75 میکروگرم
بیشتر از 19 سال: 120-90 میکروگرم
زنان حامله و شیرده: 90-75 میکروگرم
علل کمبود ویتامین کا:
مصرف آنتی بیوتیک‌های وسیع الطیف، سندروم های سوءجذب، نوزادان با وزن هنگام تولد کم، بیماری کبدی، آترزی مجاری صفراوی، بیماری سیستیک فیبروزیس، داروها (کلستیرامین، اورلی استات، وارفارین، ضد تشنج ها، ایزونیازید، ریفامپین و….) باعث کمبود آن می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
کبودی پوست
علایم عمومی کمبود:
اگر کمبود شدید باشد، خونریزی در قسمت های مختلف بدن رخ می‌دهد.
درمان کمبود ویتامین کا:
نوزادان: 1- 0/5 میلی‌گرم به صورت تزریق زیرجلدی یا عضلانی
کودکان: 2 میلی‌گرم؛ در موراد بدون علامت خوراکی و در موارد اورژانسی به شکل تزریق وریدی .
بزرگسالان: 10-5 میلی‌گرم؛ در موراد بدون علامت خوراکی و در موارد اورژانسی به شکل تزریق وریدی.
ویتامین ث
عملکرد:
در تشکیل کلاژن نقش دارد. کوفاکتور چندین آنزیم است. آنتی اکسیدان است. به جذب آهن کمک می‌کند. در تبدیل اسید فولیک به فرم فعال آن نقش دارد.
منابع طبیعی:
در میوه و سبزیجات تازه وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 50-40 میلی‌گرم
1-8 سال: 25-15 میلی‌گرم
9-13 سال: 45 میلی‌گرم
14-18 سال: 75-65 میلی‌گرم
بیشتر از 19 سال: 90-75 میلی‌گرم
زنان حامله: 85-80 میلی‌گرم
زنان شیرده: 120-115 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ث:
اعتیاد به الکل، سوءمصرف مزمن مواد، رژیم های غذایی بی برنامه، مصرف کم میوه و سبزیجات تازه در طی سه ماه گذشته، افزایش نیاز در زمینه بیماری تب دار، اسهال و کمبود آهن باعث کمبود ویتامین ث می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
تورم و خونریزی لثه، خونمردگی، پهن و مجعد شدن موها به همراه قرمزی و خونریزی اطراف مو، هیپراکراتوز فولیکول مو بویژه در ساعد، شکم و ساق پا از علائم کمبود آن هستند.
علایم عمومی کمبود:
خونریزی زیر پریوست استخوان و ایجاد فلج کاذب، درد مفاصل، تورم مفاصل، افتادن دندان‌ها، اختلال ترمیم زخم، ضعف، بی حالی، افسردگی، ناپایداری وازوموتور، خونریزی گوارشی و سیستم ادراری تناسلی (در شیرخواران)، کمخونی، توقف رشد از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ث:
کودکان: 300-100 میلی‌گرم روزانه (به شکل منقسم)
بزرگسالان: 800-200 میلی‌گرم روزانه (به شکل منقسم)
ویتامین ب1 (تیامین)
عملکرد:
در فرایند تولید انرژی ( متابولیسم پیروات) نقش دارد. در متابولیسم کربوهیدرات، چربی و اسیدهای آمینه شاخه دار نقش دارد.
منابع طبیعی:
در مخمر، غلات، جگر، گوشت، تخم مرغ و سبزیجات وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 0/3-0/2 میلی‌گرم
1-8 سال: 0/6-0/5 میلی‌گرم
9-13 سال: 0/9 میلی‌گرم
14-18 سال: 1/2-1 میلی‌گرم
بیشتر از 19 سال: 1/2-1/1 میلی‌گرم
زنان حامله و شیرده: 1/4 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ب1:
قحطی، اعتیاد به الکل، تهوع بیش از حد در طی حاملگی، تغذیه وریدی بدون دریافت مکمل ویتامین ب1 و بدنبال آن مصرف رژیم غنی از کربوهیدرات، همودیالیز، سرطان خون و ابتلا به تومورهایی با رشد سریع باعث کمبود آن می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
ترک پوست در بربری مرطوب به علت ورم، التهاب زبان و درد زبان از علائم کمبود آن هستند.
علایم عمومی کمبود:
در مراحل اولیه؛ خستگی، بی تفاوتی، تحریک پذیری، افسردگی، خواب آلودگی، بی اشتهایی، تهوع، درد شکم ایجاد می‌شود. در مراح پیشرفته؛ نوروپاتی محیطی، ضعف، نارسایی قلبی، تغییر وضعیت ذهنی، اختلال رشد ایجاد می‌شود. در موارد شدید و طول کشیده کما ایجاد می‌شود.
درمان کمبود ویتامین ب1:
شیرخواران: 20-5 میلی‌گرم به شکل تزریق وریدی؛ بزرگسالان 100 میلی‌گرم سه بار در روز به صورت تزریق وریدی تا چندین روز.
ویتامین ب2 (ریبوفلاوین)
عملکرد:
در واکنش‌های اکسید و احیا داخل سلولی نقش دارد.
منابع طبیعی:
در شیر، مخمر، غلات، جگر، گوشت، تخم مرغ و سبزیجات وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 0/4-0/3 میلی‌گرم
1-8 سال: 0/6-0/5 میلی‌گرم
9-13 سال: 0/9 میلی‌گرم
14-18 سال: 1/3-1 میلی‌گرم
بیشتر از 19 سال: 1/3-1/1 میلی‌گرم
زنان حامله: 1/4 میلی‌گرم
زنان شیرده: 1/6 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ب2:
عدم وجود اسید معده، سوءجذب گوارشی، اعتیاد به الکل، کم کاری تیروئید، نوردرمانی برای درمان زردی نوزادی، دارو (کلرپرومازین، پروبنسید، ضد افسردگی سه حلقه ای)، عفونت تنفسی باعث کمبود ویتامین ب2 می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
التهاب گوشه دهان، التهاب زبان، ضایعات پوسته دار، زخم، ترک، ضایعات شبیه درماتیت سبورئیک در دور دهان و بینی و ناحیه تناسلی و دور مقعد و التهاب ملتحمه از علائم کمبود آن هستند.
علایم عمومی کمبود:
التهاب قرنیه، ترس از نور، تغییرات عنبیه، کم خونی، عقب ماندگی ذهنی در نوزادان از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ب2:
10-3 میلی‌گرم خوراکی روزانه؛ در موارد مقاوم 2 میلی‌گرم سه بار در روز عضلانی.
ویتامین ب3 (نیاسین یا نیکوتینیک اسید)
عملکرد:
در واکنش‌های اکسید و احیا و در ساخت چربی پوست مثل سرامید نقش دارند.
منابع طبیعی:
در جگر، ماهی سالمون، ماکیان و گوشت قرمز وجود دارد. در بدن انسان از تبدیل اسید امینه تریپتوفان ساخته می‌شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 4-2 میلی‌گرم
1-8 سال: 8-6 میلی‌گرم
9-13 سال: 12 میلی‌گرم
بیشتر از 14 سال: 16-14 میلی‌گرم
زنان حامله: 18 میلی‌گرم
زنان شیرده: 17 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ب3:
سوءتغذیه، سوءجذب گوارشی، اعتیاد به الکل، رژیم غذایی محدود به ذرت، سندروم کارسینوئید، بیماری هارت ناپ، دارو ( ایزونیازید) باعث کمبود آن می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
قرمزی در محل‌های در معرض نور به همراه پوسته و کراست ایجاد می‌شود که بعدا منجر به ایجاد تیرگی همراه با جلای براق می‌شود. درگیری دور گردن، ترک دردناک در کف دست و پا، التهاب و زخم دور دهان و مقعد، التهاب لب و دهان و التهاب واژن از علائم کمبود نیاسین است.
علایم عمومی کمبود:
نوروپاتی محیطی، التهاب مری، بی اشتهایی، سرگیجه، تحریک پذیری، درد شکم و در مراحل پیشرفته؛ بی‌قراری، اضطراب، بی توجهه، اسهال، تهوع، زوال مغزی ایجاد می‌شود.
درمان کمبود ویتامین ب3:
300 میلی‌گرم خوراکی (به شکل منقسم) به مدت 3 تا 4 هفته.
ویتامین ب5 (پانتوتنیک اسید)
عملکرد:
جزئی از کوانزیم آ است و نقش مهمی در متابولیسم ایفا می‌کند.
منابع طبیعی:
در اکثر غذاهای حیوانی و گیاهی وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه:1/8-1/7 میلی‌گرم
1-8 سال: 3-2 میلی‌گرم
9-13 سال: 4 میلی‌گرم
بیشتر از 14 سال: 5 میلی‌گرم
زنان حامله: 6 میلی‌گرم
زنان شیرده: 7 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ب5:
کمبود این ویتامین خیلی نادر است و در سوءتغذیه شدید در همراهی با کمبود سایر ریزمغذی ها دیده می‌شود.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
کمبود این ویتامین علایم پوستی-مخاطی ندارد. این ویتامین برای درمان آکنه، ریزش مو، شوره، تسریع ترمیم زخم توسط برخی افراد استفاده می‌شود اما در مطالعات علمی اثربخشی آن ثابت نشده است.
علایم کمبود عمومی:
خستگی، سردرد، استفراغ، افت قند خون، اختلال حسی (پارستزی) از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ب5:
در اکثر غذاها وجود دارد و کمبود آن نادر است.
ویتامین ب6 (پیریدوکسین، پیریدوکسامین، پیریدوکسال)
عملکرد:
کوفاکتور آنزیم های دخیل در متابولیسم اسیدهای آمینه و تبدیل لینولئیک اسید به آراشیدونیک اسید می‌باشد. در ساخت سرامید (از اجزای چربی پوست) و ساخت هم ( بخش محتوی آهن هموگلوبین) نقش دارد. در تبدیل چربی و پروتئین به قند دخالت دارد.
منابع طبیعی:
پیریدوکسین در غذاهای گیاهی، پیریدوکسامین، پیریدوکسال در غذاهای حیوانی وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 0/3-0/1 میلی‌گرم
1-8 سال: 0/6-0/5 میلی‌گرم
9-13 سال: 1 میلی‌گرم
14-18 سال: 1/3-1/2 میلی‌گرم
بیشتر از 19 سال: 1/7-1/3 میلی‌گرم
زنان حامله: 1/9 میلی‌گرم
زنان شیرده: 2 میلی‌گرم
علل کمبود ویتامین ب6:
کمبود زینک و ویتامین ب2 و ویتامین ب3 باعث کمبود ویتامین ب6 می‌شوند. داروها (ایزونیازید، ضد تشنج‌ها، پنی سیلامین، هیدرالازین، داروی پیشگیری از بارداری خوراکی، کورتون)، بیماری التهابی روده، سیروز و افزایش اوره خون باعث کمبود ویتامین ب6 می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
ضایعات شبیه درماتیت سبورئیک در دور دهان، بینی، ناحیه تناسلی و دور مقعد، التهاب گوشه دهان، التهاب دهان و زبان، التهاب ملتحمه و التهاب چین های بدن ایجاد می‌شود.
علایم عمومی کمبود:
بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، نوروپاتی محیطی، خواب آلودگی، گیجی، تشنج، کم خونی، افزایش ائوزینوفیل و کاهش لنفوسیت خون از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ب6:
پیریدوکسین 100-50 میلی‌گرم در روز به شکل خوراکی برای جلوگیری از نوروپاتی، 100 میلی‌گرم به شکل تزریق وریدی برای افرادی که دچار تشنج شده‌اند، استفاده می‌شود.
ویتامین ب7 (بیوتین)
عملکرد:
کوفاکتور آنزیم های دخیل در متابولیسم سلولی ( ازجمله اسیدهای چرب) است. در تبدیل چربی و پروتئین به قند دخالت دارد.
منابع طبیعی:
جگر بهترین منبع است. منابع دیگر شامل گوشت، زرده تخم مرغ، مخمر و گوجه فرنگی می‌باشند. احتمالا توسط باکتری‌های روده هم ساخته می‌شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 6-5 میکروگرم
1-8 سال: 12-8 میکروگرم
9-13 سال: 20 میکروگرم
14-18 سال: 25 میکروگرم
بیشتر از 19 سال: 30-25 میکروگرم
زنان حامله: 30 میکروگرم
زنان شیرده: 35 میکروگرم
علل کمبود ویتامین ب7:
اختلال ژنتیکی در متابولیسم، تغذیه ناکافی، مصرف زیاد سفیده تخم مرغ خام، مصرف طولانی مدت داروهای ضد تشنج از علل کمبود آن است.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
ریزش مو، ضایعات شبیه درماتیت سبورئیک در سر، صورت، چین‌های بدن و دور مقعد، اگزمای سکه‌ای، التهاب لبه پلک، التهاب ملتحمه ایجاد می‌شود. در فرم ژنتیکی نوزادی؛ قرمزی و پوسته ریزی کل بدن، در فرم ژنتیکی کودکی؛ التهاب، پوسته ریزی و زخم در دور دهان و بینی و مقعد و نوک انگشتان دست و پا ایجاد می‌شود.
علایم عمومی کمبود:
افسردگی، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اختلال حسی (پارستزی و هیپراستزی)، شلی عضلات، درد عضلانی، تاخیر تکاملی، از دست رفتن شنوایی، تشنج، اختلال تعادل، اسیدوز متابولیک، لاکتیک اسیدوز، افزایش آمونیوم خون از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبودویتامین ب7:
شیرخواران و کودکان 20-5 میلی‌گرم روزانه به شکل خوراکی یا عضلانی
بزرگسالان 40-10 میلی‌گرم روزانه به شکل خوراکی یا عضلانی
ویتامین ب9 (فولیک اسید)
عملکرد:
درساخت DNA دخالت دارد.
منابع طبیعی:
در جگر، سبزیجات برگ سبز، گوشت، شیر و مخمر وجود دارد. با پختن از بین می‌رود. ذخایر بدن محدود است و بعد از 4 تا 5 ماه مصرف ناکافی، کم خونی ایجاد می‌شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 80-65 میکروگرم
1-8 سال: 200-150 میکروگرم
9-13 سال: 300 میکروگرم
بیشتر از 14 سال: 400 میکروگرم
زنان حامله: 600 میکروگرم
زنان شیرده: 500 میکروگرم
علل کمبود ویتامین ب9:
سوءتغذیه، داروها ( متوتروکسات، سولفاسالازین و پیریمتامین) باعث کمبود این ویتامین می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
التهاب لب و زبان، زخم مخاطی، تیره شدن منتشر پوست همراه با تشدید در محل های در معرض نور از علائم کمبود آن هستند.
علایم عمومی کمبود:
کمخونی، ضعف، علائم عصبی- روانی از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ب9:
یک میلی‌گرم 3 بار در روز به شکل خوراکی. در موارد کمبود شدید است، 5-1 میلی‌گرم در روز به شکل تزریق وریدی استفاده می‌شود.
ویتامین ب12 (سیانوکوبالامین)
عملکرد:
این ویتامین درساخت DNA دخالت دارد.
منابع طبیعی:
ویتامین ب12 در ماهی، صدف، گوشت و لبنیات وجود دارد. ذخایر بدن زیاد است و 3 تا 6 سال طول می‌کشد که کمبود ایجاد شود.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 0/5-0/4 میکروگرم
1-8 سال: 1/2-0/9 میکروگرم
9-13 سال: 1/8 میکروگرم
بیشتر از 14 سال: 2/4 میکروگرم
زنان حامله: 2/6 میکروگرم
زنان شیرده: 2/8 میکروگرم
علل کمبود ویتامین ب12:
گیاهخواری، آنمی پرنیشیوز، برداشتن معده، برداشتن قسمت انتهایی روده باریک، رشد بیش از حد باکتری در روده، دارو (متفورمین) باعث کمبود آن می‌شوند.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
علائم پوستی ناشایع است. تیره شدن منتشر یا لکه‌ای پوست شامل چین‌های بدن، کف دست و پا، ناخن‌ها، داخل دهان، التهاب زبان و زخم دهان از علائم کمبود آن هستند.
علایم عمومی کمبود:
کمخونی، نوروپاتی محیطی، اختلال تعادل از علائم کمبود آن هستند.
درمان کمبود ویتامین ب12:
در موارد کمبود 1 میلی گرم عضلانی دوبار در هفته برای دو هفته، سپس هفتگی برای دو ماه و سپس ماهانه تجویز می‌شود. فرم زیرزبانی 500 میکروگرم روزانه هم موثر است.
زینک
عملکرد:
در عملکرد بیش از 200 آنزیم نقش دارد. ساختن و تجزیه چربی، پروتئین و اسید نوکلئیک را تنظیم می‌کند. در تسریع ترمیم زخم و عملکرد سیستم ایمنی نقش دارد. خاصیت آنتی اکسیدان دارد و در برابر آسیب ناشی از اشعه ماورابنفش محافظت ایجاد می‌کند.
منابع طبیعی:
در شیر انسان، غذاهای حیوانی، صدف، حبوبات و سبزیجات برگ سبز وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-6 ماه: 2 میلی‌گرم
7 ماه تا 3 سال: 3 میلی‌گرم
4-8 سال: 5 میلی‌گرم
9-13 سال: 8 میلی‌گرم
مردان بالای 14 سال: 11میلی‌گرم
دختران 18-14سال: 9 میلی‌گرم
زنان بالای 18 سال: 8 میلی‌گرم
زنان حامله: 11میلی‌گرم
زنان شیرده: 12میلی‌گرم
23 درصد از زینک سولفات، زینک المنتال است و 14/3 درصد از زینک گلوکونات، زینک المنتال است.
علل کمبود:
ممکن است کمبود زینک ارثی و ناشی از اختلال ژنتیکی باشد. کمبود زینک ممکن است در شیرخواران و کودکان مبتلا به سیستیک فیبروزیس دیده شود. اعتیاد به الکل، بی اشتهایی عصبی، رژیم های غذایی غنی از فیتات (رژیم غذایی خاورمیانه‌ای)، گیاهخواری و سوءجذب منجر به کمبود روی می‌شود. حاملگی، ایدز، نارسائی مزمن کلیه و داروها (پنی‌سیلامین) منجر به کمبود روی می‌شود.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
در کمبود زینک زخم و پوسته و دلمه در نوک انگشتان، ناحیه دور مقعد و ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود. گاهی تاول و ضایعات شبیه پسوریازیس هم ایجاد می‌شود. ریزش مو، تخریب و بدشکلی ناخن، التهاب لبه پلک، التهاب ملتحمه، التهاب دهان و گوشه لب از علائم کمبود زینک هستند. التهاب پوست و سوارشدن عفونت باکتریایی استافیلوکوکی و عفونت قارچی کاندیدیایی روی ضایعات خیلی شایع است.
علایم عمومی کمبود:
اسهال، افسردگی، تحریک پذیری، اختلال خواب، اختلال رشد، اختلال تکامل غدد جنسی از علائم کمبود است.
درمان کمبود:
2-1 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز در فرم های اکتسابی و 3 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز در فرم ارثی تجویزمی‌شود.4
مس
عملکرد:
در عملکرد چندین آنزیم از جمله انزیم تیروزیناز (آنزیم دخیل در تولید ملانین، رنگدانه پوست و مو) نقش دارد. در تولید انرژی، متابولیسم آهن، فعال شدن نوروپپتیدها، سنتز بافت همبند و نوروترنسمیتورها نقش دارند.
منابع طبیعی:
در صدف، دانه‌های گیاهی، مغزها، غلات کامل وشکلات وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
0-12 ماه: 200 میکروگرم
1-3 سال: 340 میکروگرم
4-8 سال: 440 میکروگرم
9-13 سال: 700 میکروگرم
بالای 19 سال: 900 میکروگرم
زنان حامله و شیرده: 1300 میکروگرم
علل کمبود:
کمبود اکتسابی مس نادر است. در شیرخورانی که شیر محتوی مس اندک می‌خورند، افرادی که سوءتغذیه دارند و افرادی که زیاد زینک مصرف می‌کنند، دیده می‌شود. در بیماری ژنتیکی منکز اختلال جذب مس وجود دارد.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
به ندرت کم رنگ شدن رنگ پوست ومو گزارش شده‌است.
علایم عمومی کمبود:
کمخونی، کاهش نوتروفیل خون، اختلال رشد، افزایش کلسترول خون، استئوپروز، اختلال تعادل و افزایش خطر عفونت از علائم کمبود آن هستند.
سلنیوم
عملکرد:
در عملکرد چندین آنزیم از جمله آنزیمهای مرتبط با متابولیسم هورمون تیروئید و محافظت در برابر آسیب اکسیداتیو نقش دارد. خاصیت آنتی اکسیدان دارد و در جلوگیری از سرطان نقش دارد. خطر بیماری‌های قلبی عروقی و مرگ ناشی از آنها را کم می‌کند. ارتباط با بیماری آلزایمر هنوز ثابت نشده است.
منابع طبیعی:
در آجیل برزیلی، غذاهای دریایی، دل و قلوه، گوشت، ماکیان، غلات، لبنیات و تخم مرغ وجود دارد.
مقدار توصیه شده یا مقدار کافی روزانه:
شیرخواران 15 میکروگرم
بزرگسالان: 55 میکروگرم
علل کمبود:
تغذیه وریدی بدون مکمل سلنیوم، زندگی در مناطقی که خاک از نظر سلنیوم فقیر است، دیالیز، ایدز منجر به کمبود سلنیوم می‌شود.
علایم پوستی-مخاطی کمبود:
کمرنگ شدن پوست و مو، سفید شدن ناخن و خشکی پوست، ضایعات پوستی قرمز پوسته دار در گونه، باسن و ران و پشت زانو و زخم ناحیه تناسلی از علائم کمبود سلنیوم است.
علایم عمومی کمبود:
کاردیومیوپاتی، تخریب عضله و درد و ضعف عضلات، علائم کم کاری تیروئید از علائم کمبود سلنیوم هست. سطح خونی cpk و آنزیمهای کبدی اغلب افزایش پیدا می‌کند.
درمان کمبود:
در موارد کمبود حداکثر 200-100 میکروگرم در روز توصیه می‌شود.